Ai đi con đường trí thức, ra đời đều cám ơn những nhà giáo khi xưa nghiêm khắc bắt mình học thuộc lòng nhiều đoạn văn hay, thơ hay, danh ngôn, công thức toán lý hóa, các niên hiệu, nhân danh, địa danh.Óc tưởng tượng tung hoành hành động, vẽ ra cho bạn trai những hồi hộp đáng tiếc.Ta còn thấy họ có những bực chí khí.Còn trong xã hội? Họ cũng thấy bao kẻ xung quanh không ăn thua gì với họ.Chế ngự tình yêu cho trầm tĩnh.Trong lớp thầy có rao bài chậm hay lẹ, có đổi thời dụng biểu bất ngờ, có vô trễ ra trễ, họ ít thắc mắc, tắc lưỡi, bực tức như bạn gái.Rồi họ sẽ có gánh nặng làm chồng, làm cha.Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi.Điều nầy tôi sẽ nói rõ ở mục sau.Những người nuôi chí lớn khi gãy một chương trình, té vào thất bại, tinh thần họ hay bị khủng hoảng.

Xem thêm Thu gọn